Stworzenie porządnego i odżywczego kompostu trwa dłuższą chwilę. Niestety, wiele osób przez ten fakt jest zniechęcona i woli nie zaprzątać sobie tym głowy. Jednakże czy rzeczywiście trzeba czekać rok lub dwa lata na dobry jakościowo kompost? Okazuje się, że może trwać to zdecydowanie krócej ponieważ czas wytworzenia zależy od metody kompostowania.
Kompost może powstać w czasie zaledwie sześciu do ośmiu tygodni ale przeważnie, może to trwać rok lub dłużej. Kiedy materiały zamienią się w ciemnobrązowy, ziemiście pachnącą ziemię, proces kompostowania jest zakończony.
Kompost jest najbardziej znany z tego, że przyczynia się do zdrowego i odpornego wzrostu roślin. Kompost łączy glebę i składniki odżywcze, które są niezbędne roślinom do zdrowego wzrostu. Kompost nie tylko pomaga zachować składniki odżywcze w glebie, ale także dostarcza jej dodatkowych mikroelementów.
Równoważy gęstość gleby, pomaga zatrzymać wilgoć, jest źródłem cennego azotu i sprzyja poprawie struktury gleby, dzięki czemu lepiej odprowadza wodę. Sprzyja także zapobieganiu chorobom, szkodnikom i chwastom. Te i inne korzyści sprawiają, że dodając kompost do gleby, rośliny będą zdrowsze.
Co Wpływa Na Czas Powstawania Kompostu?
Równowaga pomiędzy ilością węgla i azotu w materiale organicznym jest jednym z najważniejszych czynników w kompostowaniu. Wszystkie materiały organiczne zawierają zarówno węgiel jak i azot, ale ich stosunek różni się w zależności od materiału. Mikroorganizmy używane w procesie kompostowania potrzebują węgla, aby dać im paliwo i azotu, aby wytworzyć białko.
Idealny stosunek węgla do azotu wynosi 30:1, ponieważ właśnie przy tym stosunku aktywność mikroorganizmów jest największa. Jeśli stosunek węgla do azotu jest zbyt niski w pryzmie kompostowej, mikroorganizmy mogą wytrącać azot do powietrza w postaci amoniaku. Jeśli stosunek węgla do azotu jest zbyt wysoki, proces będzie bardzo powolny i nieefektywny. Aby osiągnąć idealny stosunek węgiel – azot, wystarczy wymieszać kilka materiałów o różnym stosunku tych pierwiastków.
Do kompostowania nadają się liście, słoma i ścinki z roślin niewłóknistych. Liście są najczęstszym materiałem w większości przydomowych kompostowników. Wszelakie patyki, gałęzie i konary drzew o średnicy większej niż 0.5cm powinny być najpierw przepuszczone przez rozdrabniacz do drewna.
Ścinki z ogrodu warzywnego i rabat kwiatowych są doskonałym źródłem azotu. Resztki kuchenne takie jak fusy parzonej kawy, skorupki jaj, obierki z owoców i warzyw mogą również być kompostowane. Krew, mączka kostna i obornik są także wspaniałymi dodatkami.
Ścinki trawy mogą być kompostowane, ale należy przy tym uważać, ponieważ biorąc trawę z nieznanego pochodzenia może być poddawana działaniu pestycydów i herbicydów. Zatem gdy zamierzasz kompostować trawę, należy uzbroić się w cierpliwość na co najmniej roczny okres kompostowania. W ten sposób upewnisz się, że pozostałości tych chemikaliów nie będą stanowiły problemu przy dalszym użytkowaniu kompostu.
Oczywiście biorąc trawę z własnego ogrodu możemy być pewni, że nie jest zanieczyszczona chemią.
Odpowiednia pora roku
Z praktycznego punktu widzenia, proces kompostowania będzie szybszy, jeśli zastosujesz kompostownik, który szybciej będzie się nagrzewał. Na przykład, jeśli użyjesz plastikowego kompostownika z pokrywą, wypełnionego materiałem, który szybko zgnije w nasłonecznionym miejscu, bez dodawania świeżej zawartości i będziesz obracać jego zawartość parę razy w trakcie trwania procesu rozkładu, otrzymasz gotowy kompost na koniec sezonu.
Jednak przy regularnym dokładaniu świeżego materiału do kompostownika nie będziesz go mieszać, unikniesz połączenia częściowo rozłożonych rzeczy ze świeżymi składnikami. Jeśli stworzysz odpowiednio zrównoważoną mieszankę, kompost z dna będzie gotowy do użycia już w przeciągu paru miesięcy.
Może więc warto uzbroić się w cierpliwość, rozpocząć proces latem i poczekać te pół roku, by jesienią zebrać doskonały kompost. Natomiast jeśli założysz kompostownik jesienią i wypełnisz kosz w ciągu zimniejszych miesięcy, bądź przygotowany na to, że prawdopodobnie nie uzyskasz przyzwoitego kompostu kolejną wiosną. Jest to spowodowane tym, że zimna pogoda spowalnia kompostowanie.
Szybkość rozkładania się materiału
Należy pamiętać, że nie każdy materiał nadający się na kompost rozkłada się z taką samą prędkością. Najlepszymi odpadami do szybszego kompostowania będą:
- Skórki owoców – najszybciej się rozkładają skórki banana, cytryn i pomarańczy
- Rośliny warzywne i obierki – wszelakie liście, nać warzyw czy chociażby strąki grochu są dobrym wyborem do kompostowania. Staraj się jednak unikać np. kapusty czy pestek brzoskwiń lub awokado.
- Skoszona trawa – Skoszoną trawę możesz śmiało wrzucać ale staraj się nie wrzucać jej za dużo. Warstwa dołożonej ściętej trawy nie powinna być grubsza jak 20cm. Zastosuj tę wskazówkę a kompost będzie dobrej jakości. Tylko pod warunkiem, że nie traktujesz swojego trawnika środkami chwastobójczymi.
- Chwasty jednoroczne
Typ I Rozmiar Kompostownika
Rozmiar kompostownika, który wybierzesz, będzie zależał oczywiście zależał od tego ile masz dostępnej przestrzeni i oraz Twoich potrzeb, ale musisz być świadomy, że w większych pojemnikach zawsze uzyskasz więcej ciepła. Ponadto będą one lepiej zatrzymywać wytworzone ciepło.
Innymi słowy, proces kompostowania będzie szybszy, jeśli użyjesz większego pojemnika. Jeśli masz tylko przestrzeń na mniejszy pojemnik, powinieneś umieścić go w nasłonecznionym miejscu. Tym sposobem szybciej uzyskasz użyteczny kompost.
Jeśli chodzi o to z jakiego tworzywa wykonany jest kompostownik – zdradzę, że może to mieć duże znaczenie. Drewniane kompostowniki (np. z palet) nie zatrzymują ciepła tak dobrze jak plastikowe. Co więcej, możesz się spodziewać, że przy drewnianym kompostowniku, jego krawędzie będą wysychać, zwłaszcza podczas słonecznych letnich dni. Przez to materiały w środku nie ulegną szybkiemu rozkładowi, bowiem bakterie działają dobrze tylko wtedy, gdy w środku będzie panowała odpowiednia wilgoć.
Napowietrzenie Czyli Częstotliwość Obracania Kompostu
To, jak często obracasz odpady w kompostowniku, będzie miało znaczący wpływ na napowietrzenie wnętrza pryzmy. Napowietrzenie jest niezbędne w tym procesie, ponieważ bakterie, które kompostują potrzebują tlenu. Proces będzie przebiegał szybciej, jeśli będziesz częściej napowietrzał materiał.
Zła wiadomość jest taka, że mieszanie pryzmy może być dość uciążliwe i wymagać nieco czasu. Ponadto, mieszanie świeżych składników z gnijącymi będzie miało wpływ na proces. Oznacza o, że będzie to wymagało więcej czasu, by otrzymać przyzwoity kompost. To z kolei sprawia, że być może potrzebny będzie kolejny zasobnik na świeże rzeczy.
Myślę, że kupno odpowiedniego kompostownika może być mądrym rozwiązaniem. A zwłaszcza gdy Twoje gospodarstwo domowe generuje dużo resztek. Tym sposobem tylko sobie ułatwisz i sprawisz, że kompostowanie będzie szybsze i wygodniejsze.
Jak szybko rozkładają się materiały w kompoście?
Podstawową sprawą, o której zawsze musisz pamiętać, jest to, że powinieneś wybrać właśnie te składniki w zależności od tego, jak szybko chcesz uzyskać użyteczny kompost. Najlepszą opcją jest oczywiście mieszanie materiałów zielonych i brązowych. W ten sposób otrzymasz możliwie najbogatszy kompost.
Materiały Rozkładające się w ciągu 6 miesięcy:
- Chwasty jednoroczne
- Świeże liście
- Główki kwiatów
- Skórki owoców
- Liście warzyw
- Nać warzyw
- Wszelakie obierki
- Chleb i płatki śniadaniowe
- Fusy z kawy
- Liście i torebki z herbaty
- Stare zioła i przyprawy
- Cienkie łodygi
- Skoszona trawa
- Sucha karma dla zwierząt domowych
- Kurz (z odkurzacza)
Materiały rozkładające się w ciągu 2 lat:
- Łodygi roślin zielnych
- Jesienne liście
- Miękki, zielony żywopłot (po przycinaniu)
- Pokrzywy
- Karton i papier bez połysku
- Ręczniki papierowe
- Kartony po jajkach
- Rolki po papierze toaletowym
- Stare ubrania, pościel i ręczniki (z jedwabiu, bawełny i wełny)
Materiały rozkładające się nawet i do 3 lat:
- Wióry i zrębki drewniane
- Igły i szyszki drzew iglastych i zimozielonych (więcej o nich przeczytasz tutaj)
- Łodygi bluszczu
- Gałązki drzewne
- Skorupki jajek
- Ścinki trawy (w sensie sama trawa – bez innych materiałów)
- Awokado, śliwki i brzoskwinie
- Korki do wina (pod warunkiem, że korkowe, NIE plastikowe)
- Wykałaczki
Najważniejsza zasada szybkiego kompostowania – im bardziej rozdrobnisz/posiekasz/zmielisz materiały przed wrzuceniem na kompost, tym szybciej się one rozłożą, zgniją i zamienią w końcowy produkt, którym jest kompost. Dotyczy to każdego materiału, zarówno tego najszybciej się rozkładającego, jak i tych, które wymagają dwóch, trzech lat.
Materiały, których należy UNIKAĆ podczas kompostowania
Obojętnie czy potrzebujesz kompostu tak szybko jak to tylko możliwe, czy możesz poczekać rok, dwa, trzy by odpowiednio dojrzał, są składniki, których absolutnie nie powinieneś dodawać do pryzmy kompostowej:
- Mięso, ryby, nabiał, tłuszcze i kości – unikaj dodawania produktów pochodzenia zwierzęcego, ponieważ prawdopodobnie „przegrzeją” one pryzmę kompostową.
- Materiał organiczny, który trudno się rozkłada – nie jest dobrym pomysłem aby wrzucać do kompostownika krzaków jeżyn i malin, grubych gałęzi i długich gałązek – te wszystkie rzeczy bardzo długo się rozkładają i niepotrzebnie wydłużają cały proces.
- Popiół z węgla – zawiera on zbyt dużo żelaza i siarki, co czyni go szkodliwym dla roślin.
- Kolorowy papier – kolorowe tusze zawierają wysoki poziom toksycznych materiałów, w tym metale ciężkie.
- Odchody zwierząt domowych – powinieneś wiedzieć, że odchody zwierząt domowych, zwłaszcza kotów i psów, często zawierają organizmy chorobotwórcze, które mogą uczynić kompost toksycznym. Bezpieczniej jest unikać dodawania ich do pryzmy kompostowej.
- Chore rośliny – Jeśli dodasz takie rośliny do swojej kupki, ryzykujesz rozprzestrzenieniem się choroby w całym ogrodzie (po użyciu kompostu).
- Materiały nieorganiczne (np. metale, szkło, aluminium czy plastik) – nie mogą się w ogóle rozłożyć. Dodawanie ich do kompostu jest całkowicie bezużyteczne. Unikaj też tarcicy impregnowanej ciśnieniowo z powodu potencjalnie toksycznych chemikaliów, którymi jest impregnowana.
- Syntetyczne chemikalia – Wszystkie herbicydy i pestycydy są szkodliwe dlatego nie powinieneś ich mieszać ze swoim kompostem.
Metody Kompostowania I Szybkość Rozkładu
Warto wiedzieć, że metoda kompostowania, którą zastosujesz, będzie miała wpływ na to, jak długo będziesz musiał czekać na pierwszy nadający się do użytku kompost.
- Kompostowanie na gorąco – proces trwający dwadzieścia dni
Ta metoda jest najkorzystniejsza, jeśli chcesz szybko uzyskać gotowy kompost. Jednak przygotuj się na to, że jest to dość wymagający proces w porównaniu z innymi powszechnie stosowanymi metodami. Po pierwsze, pryzma kompostowa musi mieć wymiary co najmniej 1m x 1m.
Musisz obowiązkowo zadbać o właściwe proporcje (30:1) materiałów brązowych do zielonych, które określają proporcje węgla do azotu. Co więcej, powinieneś rozdrobnić wszystkie materiały na kawałki wielkości około 2,5 cm.
Podczas pierwszego tygodnia trzeba codziennie przewracać pryzmę. Przez następne dwa tygodnie staraj się obracać ją co drugi dzień. W ten sposób otrzymasz gotowy kompost w ciągu około trzech tygodni.
Istnieją dwa główne rodzaje mikrobów, które przyczyniają się do rozkładu wewnątrz kompostu:
- Organizmy mezofilne – żyją i funkcjonują najbardziej efektywnie w temperaturze 21° do 38° C, oraz
- Organizmy termofilne – żyją i funkcjonują najefektywniej w temperaturze od 45° do 70° C.
Wprawdzie wyższe temperatury zabijają organizmy chorobotwórcze i nasiona chwastów, ale umiarkowane temperatury sprzyjają wzrostowi i aktywności najbardziej efektywnych „rozkładaczy” – organizmów mezofilnych.
Temperatury pryzmy pomiędzy 32° a 60° C są idealne dla szybkiego rozkładu. Jeżeli jednak temperatura przekroczy 60° C, wiele mikrobów i bezkręgowców obumrze lub stanie się mniej aktywnych. W takim przypadku należy obrócić pryzmę, aby zwiększyć przepływ powietrza i nieco ją ochłodzić.
Jeżeli kompost nigdy nie osiągnie temperatury 50° C, może być konieczne dodanie azotu i/lub wody. Chłodna pogoda może również uniemożliwić ogrzewanie pryzmy.
Jeżeli w pryzmie pojawi się silny zapach amoniaku, oznacza to, że zawiera ona zbyt dużo azotu. Zazwyczaj można to zrównoważyć poprzez dodanie większej ilości „brązowych” materiałów, bogatych w węgiel.
- Kompostowanie na zimno – Proces trwający od trzech do dwunastu miesięcy.
To jest najpopularniejszy i najłatwiejszy sposób na uzyskanie znakomitego kompostu w zadowalającym czasie. Ustaw pryzmę gdzieś w ogrodzie i dodawaj do niej z czasem wszystkie odpady z Twojego gospodarstwa domowego. To, jak długo będzie trwał proces, zależy bezpośrednio od użytego materiału, jak również od wilgotności i temperatury stosu.
Aby uzyskać dobry kompost w ciągu trzech do czterech miesięcy, wymagany jest odpowiedni stosunek (od 20:1 do 100:1) węgla do azotu. W przeciwnym razie proces rozkładu może trwać nawet rok i dłużej.
- Biohumus (wermikompost) – Proces trwający od jednego do trzech miesięcy.
Decydując się na tę metodę kompostowania, musisz odpowiednio ustalić liczbę dżdżownic. Im więcej ich będziesz miał, tym proces uzyskiwania kompostu będzie szybszy.
Na początku, gdy robaki zaczną się zadomawiać, po około trzech miesiącach otrzymasz użyteczny kompost. Później, kiedy liczba robaków osiągnie maksimum (zwykle po dziewięciu miesiącach), otrzymasz gotowy kompost już po miesiącu.
- Hermikompostowanie – Proces trzytygodniowy.
Obecnie istnieje nowy sposób uzyskiwania kompostu poprzez użycie larw Hermetia illucens (czarna mucha, czarny żołnierz). Są one znacznie lepszą opcją niż dżdżownice, ponieważ działają szybko i mogą przetrwać różne temperatury. Ponadto, kiedy ich używasz, możesz dodać do kompostu nawet nabiał i mięso.
Wspaniałą rzecz stanowi to, że larwy stają się tłuste po zjedzeniu odpadów organicznych, co czyni je doskonałą paszą dla kurczaków. W zależności od ilości odpadów i liczby użytych larw, możesz spodziewać się doskonałego kompostu po około trzech tygodniach.
Czynniki Zewnętrzne Mające Wpływ Na Kompostowanie
Bądź przygotowany na to, że wiele czynników zewnętrznych będzie miało wpływ na proces naturalnego rozkładu zachodzącego w kompostowniku.
Najważniejsze z nich są:
- Temperatura – warto, abyś od czasu do czasu sprawdzał temperaturę w pryzmie. Faktem jest, że bakterie działają lepiej, gdy wnętrze kompostowni jest cieplejsze niż temperatura otoczenia.
Zazwyczaj wygląda to następująco:
- Latem temperatura pryzmy powinna osiągać ~37-50°C, gdy na zewnątrz jest ~27°C.
- Zimą temperatura pryzmy powinna wynosić ~5°C, gdy na zewnątrz jest około -1°C.
Kiedy temperatura wewnątrz pryzmy zaczyna spadać, jest to czas na przerzucenie materiału. Poznasz, że kompost jest prawie gotowy, gdy po obróceniu kompost przestanie się nagrzewać.
- Gęstość użytych materiałów – gęstość materiałów, których używasz do robienia kompostu będzie miała bezpośredni wpływ na szybkość procesu rozkładu. Oznacza to, że jeśli dodasz bardziej gęste włókna drzewne, dłużej będziesz czekać na użyteczny kompost.
- Rozmiar i kształt materiału – Jak już wspomniałem wcześniej, im bardziej rozdrobnione rzeczy, tym szybszy zajdzie proces rozkładu. Powinieneś pociąć lub posiekać zużyty materiał w zależności od czasu, w jakim chcesz, by kompost był gotowy.
- Intensywność dodawania materiału – Ciągłe dodawanie świeżych rzeczy do kompostownika spowolni proces kompostowania. Polecam Ci używanie co najmniej dwóch pojemników. Jeden na kompost, który jest gotowy do użycia, a drugi na świeży materiał, który dodajesz codziennie. W ten sposób sprawisz, że proces będzie szybszy i bardziej wydajny.
- Technologia – Metoda i technologia kompostowania mają duży wpływ na proces rozkładu. Na przykład, specjalnie zaprojektowane kompostowniki na gorący kompost przyspieszą ten proces poprzez zachęcanie do rozwoju bakterii, które wytwarzają wymagane ciepło.
